دانلود مقاله ترجمه شده رشته ادبیات

الگوی اخلاقی در دیوان ابوالحسن التهامی

عنوان انگلیسی:

Moral example in A.althamy's court

چكیده

علی بن محمّد بن فهد ابو الحسن التِّهامی یکی از شعرای برجسته‌ی عرب می‌باشد که ـ چنانکه ابن خلّکان می‌گوید ـ بیشتر دیوانش گلچین ادب می‌باشد. دیوان او به ویژه شامل مسائل و مفاهیم دینی ـ اخلاقی بوده و مورد توجّه دانشمندان و پژوهشگران علم اخلاق بوده و هست. موضوعات آن در بسیاری از محافل ادبی و دینی همواره مدار بحث اهل تحقیق است. او یکی از شاعران مشهور اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری می‌باشد. پرداختن و پژوهش در دیوان ابو الحسن التِّهامی مطالبی در خور توجّه را در بر دارد، از جمله می‌توان تأثیر دین مبین اسلام و قرآن کریم را بر تمام آن مشاهده نمود و در آن به وفور دعوت به اخلاق اسلامی را یافت. و اینکه دنیا تنها معبری است و به علّت فانی بودن آن، تقوای خداوند و فرا رسیدن ناگهانی مرگ نباید آلوده به رذایلی گشت که موجب عقاب و عذاب خداوندی می‌شوند. تاکنون دیوان ابو الحسن التِّهامی با رویکردهای مختلف، مورد توجّه محققان و پژوهشگران ادبیات عربی و فارسی بوده و نگارنده در این مقاله تلاش دارد از رویکردی دیگر، به اشعار تِهامی توجّه داشته و آن یک بررسی گذرا بر الگوی اخلاق و صفات او در اشعار این شاعر می‌باشد.

و با ذکر شواهدی چند به این مسأله می‌پردازد، و با روش تحلیلی توصیفی الگوی اخلاقی در اشعار ابو الحسن التِّهامی را مورد بحث قرار می‌دهد.

كلمات كلیدی:

الگو

ابو الحسن التِّهامی

قرآن

بذل و بخشش

فضایل

مقدّمه

دیوان ابو الحسن التِّهامی از زمان‌های دور شهرتی حاصل کرده، در میان ادب دوستان رواجی بسزا یافته و مورد مطالعه و توجّه ارباب ادب و اهل ذوق قرار گرفته است. زیرا با تمام حجم اندک خود لبریز از نکات تازه و نو ظهور، و تشبیهات و استعارات فراوان و بعید و تشبیهات تمثیلی می‌باشد. همچنین شاعر آن، جانی شوریده و سرشار از فریادهای انسانی و اسلامی دارد. از همین روی بسیاری از کتب دینی و اخلاقی در راستای تبیین اخلاق حمیده به اشعار او همچون شواهدی بر صحّت مدَّعی پرداخته و در تبیین موارد مختلف از آن‌ها و بلاغت و رسایی آن‌ها بهره جسته‌اند.

ابو الحسن التِّهامی ـ با توجّه به دیوان او ـ دارای ذهنی روشن، طبعی روان و قریحه‌ای فیّاض بوده، و صاحب آگاهی فراوانی در علوم مختلف و از معرفتی بس گسترده و بصیرتی شگرف برخوردار بوده است. همچنین با توجّه به شهادت بزرگان علم و ادب، او از جمله‌ی مشهورترین و آگاه‌ترین شاعران روزگار خود می‌باشد و احاطه‌ی او به مضامین اخلاقی و دینی نیز بسیار چشمگیر است. او در زندگی پر‌فراز و نشیب خود همیشه به وظایف خود در قبال خدا و دین عمل می‌کرده، آن‌ها را موجب فلاح و رستگاری می‌دانسته و مؤذِّن نماز را منادی فلاح می‌نامد. او بارها گوشزد می‌نماید که بارها از خواهش نفس خود به خاطر تقوای خداوند و حرمت نهادن به اخلاق اسلامی گذشته و مدام الگوهای اخلاقی خود را به زهد از جلوه‌های فریبنده‌ی دنیا و داشتن صداقت و صلابت در بندگی می‌ستاید.

فهرست مطالب

چكیده

مقدمه

پیشینه

ابو الحسن التِّهامی و شمّه‌ای از حیات او (000 - 416 هـ = 000 - 1025م)

اخلاق و الگوی اخلاق

الگوی اخلاق در دیوان ابو الحسن التهامی

اوصاف عمومی الگوی اخلاق

اوصاف خاصّ الگوی اخلاق

بذل و بخشش

عفو و بخشش

گشاده رویی

حلم و دور اندیشی

تواضع و فروتنی

كمك و یاری دیگران

بلند همتی

پرهیز از ریا و خودنمایی

خلاصه و نتیجه‌گیری

منابع