| بررسی ترتیبات امنیتی در خلیج فارس
هدف از این پایان نامه بررسی ترتیبات امنیتی در خلیج فارس از سال 1970 تا 1990 می باشد
|
 |
| دسته بندی | علوم سیاسی |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 240 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 246 |
دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی
بررسی ترتیبات امنیتی در خلیج فارس
(1970 تا 1990)
چکیده:
خلیج فارس همواره در طول تاریخ خود جاذبه هایی داشته است که مورد توجه دیگران قرار می گرفت. این جاذبه ها در طی تاریخ متغیر بوده است. زمانی که تجارت و بازرگانی در رأس اولویت های دیگر کشورها بود خلیج فارس آنقدر ثروت و بازار مصرف داشت که مورد طمع دیگران قرار گیرد و سپس اروپائیان را یکی پس از دیگری روانه منطقه سازد و بعضی کشورهای منطقه خلیج فارس را صحنه تاخت و تاز و رقابت برای تسلط بر منطقه قرار دهند.
کشف ثروتهای بیکران و افسانه ای هند اهمیت خلیج فارس را دو چندان کرد و این بار علاوه بر موقعیت تجاری و بازرگانی خود، خلیج فارس به یک موقعیت استراتژیک و معبر آسان دسترسی به هند و حفاظت از آن تبدیل گشت. تا جائیکه بخشی از دوران طولانی رقابت ها در منطقه خلیج فارس بخاطر حفاظت و امنیت شبه قاره هند بود.
در طی نیمه دوم قرن 19 عامل دیگری بر اهمیت خلیج فارس افزود و بار دیگر نظر همگان را متوجه این منطقه ساخت. این عامل کشف ذخائر عظیم نفتی از یک طرف و وابستگی روز افزون دنیای صنعتی به این ماده حیاتی از طرف دیگر بود به طوری که تمامی دنیا را درگیر موضوعات امنیتی خلیج فارس کرد و همچنان که وابستگی به نفت بیشتر می شد حساسیت نسبت به تحولات و حتی سیاست گذاریها در این منطقه بیشتر می گردید.
این وابستگی زمانی روشنتر می گردد که بدانیم خلیج فارس با 565 میلیارد بشکه ذخائر نفتی، 63% کل ذخائر شناخته شده نفتی را در دل خود جای داده است. خلیج فارس علاوه بر نفت به لحاظ ذخائر گازی نیز دارای اهمیت است؛ به طوری که دارای7/30 تریلیون متر مکعب ذخیره گازی است که معادل 5/28% کل ذخائر کشف شده گاز طبیعی جهان است.
تحولات دنیا در دوران کنونی بر ارزش منطقه روز بروز می افزاید و این تحولات را می توان اول در زمینه جانشینی انرژی مورد بحث قرار داد. باید گفت دنیا تا کنون به یک جایگزین ارزان که توان رقابت با نفت را داشته باشد دست نیافته است و لااقل تا چند دهه دیگر چنین خواهد بود. دوم اینکه در زمینه تناسب بین رشد جمعیت و میزان کشف انرژی، این تناسب هر چه بیشتر به زیان انرژی پیش می رود به طوری که سالانه حدود 80 میلیون نفر به جمعیت دنیا افزوده می شود و این افزایش جمعیت به معنای افزایش مصرف انرژی است، و افزایش انرژی با نرخ رشد جمعیت حتی با تکنولوژیهای پیشرفته غیر قابل تصور است. سوم اینکه این ماده حیاتی در بقیه جاهای دنیا به سرعت در حال اتمام است و یا اینکه هزینه کشف و استخراج آن بسیار بالاست، در حالیکه در منطقه خلیج فارس این ماده نفتی به وفور و به آسانی بدست می آید و همین عامل علاقمندی به دسترسی به منابع نفتی منطقه را افزایش می دهد.
کلمات کلیدی:
خلیج فارس
نظام امنیتی
امنیت منطقه ای
تحولات امنیتی خلیج فارس
مقدمه:
هدف این تحقیق بررسی تلاشهایی است که از دهه 70 م. تا زمان حال برای ایجاد سیستمهای امنیتی در منطقه صورت گرفته است. در این بررسی سعی شده است بنا به موقعیت و شرایط زمانی عوامل دخیل در امنیت خلیج فارس روشن گردد و در این راستا نقش عوامل داخلی و خارجی دخیل در امنیت و در حقیقت گستره موضوعات امنیتی خلیج فارس روشن گردد. با این هدف که نقش عوامل فرامنطقه ای و ارتباط آنها با عوامل درون منطقه ای در ایجاد یک سیستم منطقه ای مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. به عبارت دیگر این تحقیق میزان تاثیر گذاری قدرتهای خارجی بر تحولات امنیتی خلیج فارس را مورد بحث قرار می دهد و در هر کدام از سیستمهای امنیتی که طی دهه های70 و80 م. شکل گرفته است به نحوه دخالت عامل خارجی، ارتباط آنها با کشورهای منطقه، دل نگرانی های آنها، و تلاش برای ایجاد یک سیستم امنیتی و خصوصاً نقش کشورهای منطقه در ایجاد این نظام امنیتی پرداخته می شود. اصلی ترین موضوع بحث، دلایل ناکامی و فروپاشی طرحهای امنیتی در منطقه است که علیرغم احساس نیاز منطقه به این سیستم امنیتی، چرا این طرحها هیچکدام نتوانسته اند امنیت منطقه را برقرار سازند و هر گاه با بحران یا خطری جدی روبرو شده اند ناکارآمدی خود را نشان داده اند و در حقیقت هر کدام از این نظامها به محض برخورد با اولین بحران و تهدید بلافاصله فروپاشیده و زمینه ظهور یک نظام امنیتی دیگر را مهیا کرده است.
در راستای فرضیه تحقیق که دلیل شکست این طرحها را فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای دانسته که باعث شده اند تا عوامل مداخله گر در سیستم بر محور قدرت هژمون سرنوشت امنیت منطقه را در طول دوره مد نظر رقم بزنند، بحث خواهد شد که چون بازیگران دخیل در موضوع امنیت خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم.
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات
طرح مسأله8
علل انتخاب موضوع10
ادبیات موجود10
سوال اصلی تحقیق10
سوالات فرعی11
مفروض(های) تحقیق11
فرضیه(های) تحقیق11
مفاهیم11
روش تحقیق12
سازماندهی تحقیق12
موانع تحقیق16
فصل دوم: مباحث تئوریک امنیت و چارچوب نظری تحقیق
بنیانهای مفهومی و تئوریک امنیت18
تعریف امنیت19
نظامهای امنیتی 19
ویژگیهای امنیت21
الف)تجزیه ناپذیری امنیت21
ب) ذهنی بودن امنیت22
رهیافت امنیتی24
الف) دیدگاه رئالیسم نسبت به امنیت25
ب)رهیافت ایده آلیستی یا لیبرالیستی امنیت26
ابعاد داخلی امنیت27
ابعاد اقتصادی امنیت28
ابعاد زیست محیطی امنیت 30
دیدگاه سوم درارتباط با امنیتintegrated approach 31
استراتژیهای امنیتی32
استراتژیهای امنیتی بعد از جنگ سرد33
مکاتب امنیتی بدیل برای امنیت خلیج فارس34
چارچوبهای آلترناتیو36
آیا پیوند های چند جانبه صلح و ثبات را تضمین می کند؟43
اقدامات امنیتی 46
دستور کار جدید55
فصل سوم: سوابق طرحهای امنیتی
نظام امنیت ایرانی 66
نظام امنیتی انگلستان یا دوران صلح بریتانیایی66
تحولات مفاهیم امنیتی و طرح های امنیت منطقه ای67
پیمان بغداد70
تشکیل سنتو72
تحولات دهه 60 و خروج بریتانیا از خلیج فارس72
سیستم امنیت دو ستونی(دکترین نیکسون- کسیسنجر) 75
موانع تحقق اهداف دکترین نیکسون77
پایان سیستم امنیت دو ستونی نیکسون78
دکترین کارتر79
ارزیابی دکترین کارتر82
دکترین ریگان(سیاست اتفاق نظر استراتژیک)83
سیستم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس85
تشکیل شورای همکاری خلیج فارس89
اهداف و مضامین شورا90
اهداف اقتصادی90
اهداف امنیتی شورا.91
سیاست خارجی شورا92
اول:جنگ ایران و عراق92
دوم: بحران کویت92
دلایل ضعف و ناتوانی شورا93
الف) دلایل ضعف شورا از بعد تئوریک 93
ب) موانع عملی فراروی شورا96
1 – عدم فراگیری شورا 96
2- اختلافات ارضی و مرزی بین اعضاء98
3- ناتوانی شورا ناشی از ضعف نظامی99
بحران اول و دوم خلیج فارس 99
بیانیه دمشق و طرح امنیتی 2 + 6100
انگیزه ها و اهداف طراحان سیستم امنیتی 2 + 6103
1– آمریکا103
2- اهداف کشورهای عربی از شرکت در طرح2+6104
بررسی دلایل ناکامی طرح امنیتی 2 + 6104
طرحهای امنیتی دو جانبه109
نقش و هدف آمریکا110
اقدامات عملی برای استقرار سیستم112
ارزیابی طرح امنیتی دو جانبه112
نگاه برون منطقه ای به عنوان آخرین آلترناتیو (تجربیات تاریخی)114
فصل چهارم: بررسی نقش ساختارها و ظرفیتهای داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیدایش طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
1 – شکافهای سیاسی و اجتماعی(طبقه متوسط جدید) 123
2 – تضاد های فرهنگی124
3 – معضلات نسل جوان 126
4 – بحران مهاجرت127
5 – جنبش های سیاسی– مذهبی129
اساس مشروعیت در دولتهای عربی حوزه خلیج فارس133
فصل پنجم: بررسی نقش عوامل منطقه ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
مباحث مربوط به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس145
الف) تهدیدات مشترک متوجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس145
1- تهدیدات ناشی از بافت جمعیتی ناهمگون145
2- بحران مشروعیت و هویت148
تهدیدات خاص متوجه هر کدام از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس156
عربستان سعودی156
کویت157
امارت عربی متحده158
قطر، بحرین، عمان160
مباحث مربوط به ایران و عراق160
1)ایران .160
الف) تهدیدات اقتصادی160
ب) تهدیدات سیاسی161
ج) تهدید ناشی از حضور بیگانگان در منطقه.162
2 ) عراق165
انقلاب اسلامی ایران به عنوان عامل همگرایی و واگرایی166
مشکل کشورهای منطقه در ایجاد یک سیستم امنیت منطقه ای170
فصل ششم: بررسی نقش عوامل فرا منطقه ای در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
آمریکا180
تلقی آمریکا از مفهوم تهدید184
برنامه کمکهای امنیتی به کشورهای خلیج فارس 186
نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکرد های آن189
اتحاد جماهیر شوروی192
دکترین برژنف و امنیت خلیج فارس193
مصر194
سوریه196
منابع 198
سخن پایانی؛ تحلیلی بر عدم موفقیت طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس200
کتابشناسی تحقیق 211
دانلود طرح توجیهی مدرسـه غير انتـفاعي