بررسی و آسیب شناسی هدفمندسازی پرداخت یارانه ها
پژوهش کاربردی حاضر با استفاده از روش تحقیق پیمایشی که برای جمعآوری اطلاعات و دادهها نیز از روش کتابخانهای و مصاحبه با خبرگان استفاده کرده است، به بررسی و آسیبشناسی تغییر شیوه فعلی پرداخت یارانهها و نقدیکردنشان و ارائه طرح کلی کارامدتر جهت پرهیز از خطرات احتمالیای که این طرح برای اقتصاد خواهد داشت، پرداخته و الزامهایی را که برای اجرای این |
![]() |
دسته بندی | پایان نامه و مقالات رشته اقتصاد |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 79 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 55 |
بررسی و آسیب شناسی هدفمندسازی پرداخت یارانه ها
چکیده
در حال حاضر کشور ما در ساختارهای تولیدی، مدیریت مصرف انرژی و توزیع عادلانه یارانهها دچار مشکلهای اساسی است. تولید در ایران بر پایه انرژی ارزان (تقریباً رایگان) بنیانگذاری شده است و به همین جهت بهرهوری انرژی بسیار پایین است. همچنین اتکای کشور به مصرف انرژی حاصل از نفت و گاز که تجدید ناپذیر هستند در آیندهای نه چندان دور ما را با خطر بنبست روبهرو خواهد کرد، در همان حال توزیع یارانهها نیز به شدت ناعادلانه است. برای اصلاح ساختارهای تولیدی کشور، مدیریت بهینه مصرف انرژی و توزیع عادلانه یارانهها، هدفمندسازی یارانهها با استفاده از مناسبترین شیوه، ضرور به نظر میرسد.
پژوهش کاربردی حاضر با استفاده از روش تحقیق پیمایشی که برای جمعآوری اطلاعات و دادهها نیز از روش کتابخانهای و مصاحبه با خبرگان استفاده کرده است، به بررسی و آسیبشناسی تغییر شیوه فعلی پرداخت یارانهها و نقدیکردنشان و ارائه طرح کلی کارامدتر جهت پرهیز از خطرات احتمالیای که این طرح برای اقتصاد خواهد داشت، پرداخته و الزامهایی را که برای اجرای این طرح نیاز است، مطرح میکند.
واژگان کلیدی:
یارانه
عدالت توزیعی
پرداخت نقدی
هدفمندسازی
عدالت اجتماعی
مقدمه
تولید در ایران بر پایه انرژی ارزان (تقریباً رایگان) بنیانگذاری شده است. به همین جهت بهرهوری انرژی بسیار پایین (تقریباً یک سوم بهرهوری انرژی در جهان و یک ششم بهرهوری انرژی در اروپا) است. ما اکنون از ماشینآلات تولیدیای استفاده میکنیم که دهها سال از عمر مفید آنها طی شده و فرسوده شمرده میشوند و یا در کشورهای صنعتی عمر مفید خود را گذرانده و از رده خارج، هستند اما به کشور ما انتقال یافته و مورد استفاده قرار میگیرند.
ماشینآلات پیشگفته از فناوری قدیمی استفاده کرده و انرژی بسیار مصرف میکنند در حالی که اکنون ماشینآلات با فناوریهای نو و مصرف کم انرژی در اقتصادهای رو به رشد باعث تولید بیشتر با هزینه کمتر شدهاند، برای مثال، در صنعت حملونقل، کاروان حملونقل ما بهطور عمده فرسوده شده کامیونهایی با حدود چهل سال کار در هر صد کیلومتر حدود شصت لیتر گازوئیل مصرف میکنند. این در حالی است که کامیونهای با مصرف بیست لیتر و کمتر میتوانند این مسافت را طی کنند. در تولید برق بهطور عمده از گاز استفاده میکنیم چون ارزان است و به سمت تولید برق از انرژی خورشیدی، باد و گرمایی زمینی نرفتیم زیرا با وجود گاز ارزان برای استفاده از انرژیهای دیگر ضرورتی پدید نیامده است. در بسیاری از موارد دیگر نیز این مسئله صدق میکند.
اتکای کشور به مصرف انرژی حاصل از نفت و گاز که تجدید ناپذیر هستند در آیندهای نه چندان دور ما را با خطر بنبست روبهرو خواهد کرد. از سویی چاههای نفت ما نیمه دوم عمر خود را طی میکند و برای حفظ قدرت تولید نیاز به سرمایهگذاری سنگین صد تا صد و پنجاه میلیارد دلار دارد. از سوی دیگر نرخ رشد مصرف هشتصدم سالانه، ما را با وضعیتی روبهرو خواهد کرد که تمام تولید نفت خود را در داخل به فراورده تبدیل کرده و مصرف کنیم و امکان صادرات نفت خام یا فراوردههای آن برای ما ممکن نخواهد بود بلکه پس از آن نقطه واردکننده محض حاملهای انرژی خواهیم بود.
ضرورت مدیریت مصرف انرژی، ما را به سوی اصلاح قیمتهای نسبی حاملهای انرژی سوق میدهد تا از این راه مصرفکنندگان و تولیدکنندگان را به مصرف کمتر تشویق کنیم.
با بررسیهای انجامشده درباره مصرف سرانه انرژی در کشور معلوم شده است که خانوارهای دهک دهم درآمدی جامعه بیش از سی برابر خانوارهای دهک اول درآمدی جامعه از انواع انرژیها استفاده میکنند و به تبع آن بیش از سی برابر یارانه انرژی را به خود اختصاص میدهند. این توزیع به شدت ناعادلانه است. اصلاح قیمتهای نسبی حاملهای انرژی باعث میشود مصرفکنندگان پرهزینه، قیمت واقعی کالاها و خدمات را بپردازند و مصرف خود را متعادل سازند. بخشی از درآمد حاصل از اصلاح قیمتها میتواند بین خانودههای محروم بازتوزیع شود و آنها را در طی دوره میانمدت توانمند سازد و بخشی دیگر از آن برای اصلاح ساختارهای تولید و استفاده از فناوریهای نوپا، مصرف کمتر انرژی تخصیص یابد.
فهرست مطالب
بررسی و آسیبشناسی هدفمندسازی پرداخت یارانهها1
چکیده2
مقدمه4
مروری بر ادبیات تحقیق7
تعریف یارانه9
هدفها و روشهای پرداخت یارانه10
انواع یارانه10
روشهای پرداخت یارانه11
1. نظام نقدی11
2. نظام کالایی12
3. نظام همگانی قیمتی12
4. نظام کالابرگی13
تاریخچه پرداخت یارانه13
تاریخچه پرداخت یارانه در جهان13
تاریخچه پرداخت یارانه در ایران14
مشکلات نظام فعلی پرداخت یارانه16
1. تخصیص غیربهینه منابع17
3. رکود تولید و افزایش بیرویه مصرف کالاها و خدمات یارانهای19
4. آلودگی محیط زیست21
5. عدم کارایی واحدهای اقتصادی22
6. افزایش واردات22
7. قاچاق کالاهای یارانهای22
طرح پرداخت نقدی یارانه ها23
منافع طرح پرداخت نقدی یارانهها24
انتقادها و پاسخهای مطرحشده به نظام پرداخت نقدی یارانهها29
الزامهای اجرای طرح38
8. پیشپرداخت شدن یارانههای نقدی41
راهکار عملیاتی پیشنهادی43
أ. پرداخت یارانه در بخش خانوارها در قالب نظام تأمین اجتماعی43
ب. پرداخت یارانه در بخش بنگاهها (تولید) در قالب اصلاح ساختار46
نتیجه گیری47
منابع و مآخذ50
أ. فارسی و عربی50
ب. انگلیسی54